X HABERLEŞME TEKNOLOJİLERİ ve YENİ FIRSATLAR
Mobil iletişim altyapısında 5G teknolojisine geçiş ile birlikte akıllı cihazlar (mobil telefonlar, tablet PC’ler, notebooklar, vb.) ve IOT yetkinliği artacak veya yeni kazanacak tüm cihazlar da (buzdolabı, fırın, merkezi ısıtma, araçlar, güvenlik sistemleri, vb.) yeni bir çağ yakalanmış olacak.
2025 yılı itibari ile tüm Dünya’da toplam bağlantı sayısının 100 milyarı geçeceği tahmin edilmekte olup, insanlar ve nesneler arasında iletişimin artması normal kabul edilecektir. Bu kapsamda 5G Şebekesinin servis ihtiyaçları daha da çok çeşitlenecektir. Üçüncü Nesil Şebeke (3G) Partnerlik Projesi (3GPP) yedi telekomünikasyon standardı geliştirme organizasyonunun (ARIB, ATIS, CCSA, ETSI, TSDSI, TTA, TTC) “organizasyonel ortak” olarak bir araya gelmesiyle üyelerine (çoğunlukla Telekom Operatörleri ve Ekipman üreticilerine) 3GPP teknolojilerini tanımlamışlardır.
3GPP tarafından üç temel kullanım senaryosu (UseCase) belirlenmiştir.
- Gelişmiş Mobil Geniş ağ (eMBB, 10Gbit/s).
- Ultra güvenilir ve düşük gecikmeli iletişim
(uRRLC, 1ms). - Çok büyük (masif) makina tipi iletişim (mMTC,
1milyon/km2).
3GPP tarafından tanımlanan gereksinimler ve nitelikler baz alınarak, 5G teknoloji detayları netleştirilmiştir. 17 Nisan 2019’da İsviçre Telekom firması Avrupa’da ticari olarak 5G şebekesini kullanıma açan ilk şirket olmuştur. Sonrasında Avrupa, ABD ve Asya ülkeleri teknoloji geliştirim firmaları tarafından çeşitli Telekom firmalarında 5G altyapıları testlere açılmıştır. Bu gelişmeler paralelinde Türk telekomünikasyon şirketleri de 5G teknolojilerine gelişmiş ülkelerle eş zamanlı olarak geçebilecektir.
5G teknolojisinin geliştirilmesi amacıyla Türkiye’de Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi (HTK) adlı yerli şirketlerden oluşan bir konsorsiyum kurularak “Yerli Milli 5G Şebekesi” için ürünlerin hazırlanması amacıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) gözetiminde 2018 Ocak itibari ile harekete geçmiştir. Uluslararası spektrum ve lisanslama için otoritelerin tahmin ettiği zaman aralığı 2023-2025 olarak tahminlenmiş olup, bu süreye kadar yerli ve milli ürünlerimizin olgunlaşma sürecine imkan sağlanabilecektir.
Pavotek, HTK konsorsiyumu içinde anahtarlama ve yönlendirme cihaz tasarım-üretim sorumluğunu üstlenen tek teknoloji firması olarak yer almakta, teknolojinin altyapısında radyo link cihazları da dahil tasarımlarını olgunlaştırmaktadır. TÜBİTAK destekli 16 Küme üyesi firma ve 3 Operatör iş birliği ile devam eden Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi alt başlıkları aşağıda sıralanmıştır.
- CRAN
- Yeni Radyo
- Çekirdek Şebeke
- Siber Güvenlik
- Radyolinkler
- OSS/EMS
- Anahtarlama Ekipmanları
- NFV
- Yazılım, Sistem Test ve Entegrasyon
2020 yılında tamamlanacak olan proje Haberleşme teknolojilerinde Türkiye’yi ilk defa dünyada teknoloji üreticileri ile eş zamanlı olarak ürünlerini piyasaya hazırlama imkanı verecektir. HTK üye firma sayısı 122, üye firma çalışan sayısı ise 7000’in üzerindedir. Haberleşme alt yapısı ülkemizde ve dünyada 5G ile değişecek olup, ortaya çıkabilecek sorunlar ve olası çözümleri şöyle özetleyebiliriz:
SOĞUTMA SORUNLARI
5G Site’ların güç tüketiminin iki katına çıkması beklenmekle birlikte soğutma için enerji tüketiminin paralel olarak artacağı varsayılmaktadır. Bazı kurulumların ısı çıkış yeteneklerinin (klima sistemleri) 5G için gerekli ihtiyacı karşılayamayacağı düşünülmektedir. Kuruluşlardaki klima sistemlerinin yenileştirilmesi nispi olarak daha uzun ve zorlu bir süreçtir.
EKİPMAN ODASI VE KABİNET YER SORUNLARI
Bugün itibari ile operatörlerin Kabinetleri içindeki genişleme olanakları sınırlıdır bu sebeple 5G ekipmanlarının kabinetlerde gerekli yer bulması başka bir zorluk getirmektedir. Yeni kabinetlerin eklenmesi daha çok sistem odalarında yer ihtiyacını doğuracaktır bu da sınırlı kaynaktır.
NETWORKING VE OTOMASYON
Gelecekteki iletişim ağları (5G, 6G vs.), çok daha fazla sayıda daha ileri seviye ve çeşitli hizmetleri destekler halde ve daha önce görülmemiş düzeylerde çalışma hızı, verimlik ve otomasyonu gerektireceklerdir.
Bu gereksinimlerin çoğu mikrodalga iletimine özgü olmasa bile (RF, xRAN), her ağ katmanı ve segmentinde desteklenmeleri gerekir, aksi takdirde asla baştan sona (E2E) kurulup çalıştırılamazlar.
• Şebeke Dilimleme (Network Slicing):
Bu, ortak bir fiziksel altyapı üzerinde çok farklı gereksinimlere sahip olan birden fazla sanal ağı destekleme yeteneğidir.
• Şebeke Otomasyon (SDN):
Yalnızca gerçekten programlanabilir bir ağ (SDN) yeni hizmetleri (hem bilinen servislerin yeni örnekleri hem de bugün bilinmeyen yeni türdeki hizmetler anlamında) gerekli hızlarda uyarlayabilir ve destekleyebilir. Yazılım tanımlı ağ iletişimi (SDN) ağları daha esnek ve çevik hale getirmek için tasarlanmıştır. SDN, başlangıçta ağın kontrolünü ve yönlendirme düzlemlerini ayıran, ağ kontrolünün doğrudan programlanabilir hale gelmesini ve temel altyapının uygulamalar ve ağ hizmetleri için soyutlanmasını sağlayan ağları tasarlamak, inşa etmek ve yönetmek için bir yaklaşım olarak tanımlandı/tasarlandı. SDN, yaklaşmakta olan 5G ekosisteminin gereksinimlerini desteklemek için ağ mimarisini yeniden tanımlıyor – 5G SDN, 5G kablosuz ağların tasarımında önemli bir rol oynayacaktır. Özellikle, 5G SDN ağ programlanabilirliği için akıllı bir mimari ve çoklu ağ hiyerarşilerinin oluşturulmasını sağlayacaktır.
• Yüksek Hassasiyetli Senkronizasyon (PTP):
Hava ara yüzünün (air interface) verimliliği kritik bir şekilde daha yüksek bir frekansa ve zaman / faz ağına bağlıdır. Pavotek ihtiyaçlar neticesinde 5G şebekesi için özel tasarlanan yeni telco seviyesi anahtarlama/yönlendirici ürün ailesinde bütün portlarda PTP (Precision Time Protocol) çalışmasını yapmakta daha önceki ürünlerde geçerli olan fiziksel zaman damgalama (timestamp) hassasiyetini 10^-3 (milisaniye) ‘den 10^-6 (mikrosaniye)– 10^-9 (pikosaniye) çekecek geliştirmeleri ürünlerinin içinde gerçekleştirmeye çalışmaktadır.
YATIRIM ALANLARI VE MALİYETLERİ - FAYDA
1994-2019 arasında Mobil Ağ Altyapı yatırımlarının toplamda 18 Milyar USD olduğu tahmin ediliyor. Bu yatırımlarda %20 sinin 2-2,5G ses şebekesi için ağırlıklı olduğunu düşünürsek 14,4 Milyar USD nin mobil data şebekesi yatırımı olduğu tahmini çıkar. 5G, kendinden önceki 4,5G LTE ve 3G data şebekelerinin yerini almak ve zaman içinde bunların kapatılarak bakım maliyetlerinden kurtulması amacı ile gelişecektir. Yerli bir çözüm potansiyel olarak >15Milyar USD’lik bir rakamdan fazla sağlayacaktır ve daha önceki büyük yerli telekom ekipmanı üreten şirketlerden daha büyük ve rekabetçi bir ekonomik gücü Türkiye Cumhuriyetine ve vatandaşlarına kazandıracaktır.
5G altyapısına özel cihazlarımız;
- PAVO-T2400-A1
- PAVO-T2400-A2
- PAVO-T2400-T1
- PAVO-T2400-CS
- PAVO-T2400-RL
PAVO-T2400-A1
HTK kapsamında yürütülen 5G projesinin Radyolink, Baz İstasyonları ve Cell Site lokasyonların trafiklerinin toplanması amacıyla 2021’ de üretim tamamlanacaktır. Şase başına 2 adet Line Card (T2400 LC)
Line Card Özellikleri;
- Anahtarlama Kapasitesi: 1.08 Tbps
- 20x10GE LAN Portu (SFP+)
- 2x100GE WAN Portu (QSFP28)
- 2x48 VDC Güç Kaynağı (Yedekli)
- PTP
- TWAMP
PAVO-T2400-A2
HTK kapsamında yürütülen 5G projesinin Radyolink ve Baz İstasyonları ve Cell Site lokasyonların trafiklerinin toplanması amacıyla 2021’de üretim tamamlanacaktır. Şase başına 6 adet Line Card (T2400 LC)
Line Card Özellikleri;
- Anahtarlama Kapasitesi: 1.08 Tbps
- 20x10GE LAN Portu (SFP+)
- 2x100GE WAN Portu (QSFP28)
- 2x48 VDC Güç Kaynağı (Yedekli)
- PTP
- TWAMP
PAVO-T2400-T1
HTK kapsamında yürütülen 5G projesinde Ar-Ge çalışmaları devam eden ürünümüzün üretimi 2021 yılında tamamlanacaktır.
- 20 x 10 GbE SFP+
- 2 x 100 GbE QSFP28
- LineCard
- 5 x 100 GbE Backplane (QSFP28)
PAVO-T2400-CS
HTK kapsamında yürütülen 5G projesinin Radyolink ve Baz İstasyonlarının trafiklerinin toplanması amacıyla 2020 içinde üretim tamamlanacaktır
- Anahtarlama Kapasitesi: 160 Gbps
- 8x1GE WAN Portu (SFP)
- 8x1GE WAN Portu (RJ45 Bakır)
- 12x10GE WAN Portu (SFP+)
- 2x48 VDC Güç Kaynağı (Yedekli)
- PTP
- TWAMP
PAVO-T2400-RL
HTK TR713 ismi verilen radyolink cihazının anahtarlama/yönlendirme işlevlerini yerine getiren kart olarak üretimi devam etmektedir.
- Anahtarlama Kapasitesi: 160 Gbps
- 12x1GE Backplane
- 4x1GE WAN Portu (SFP, SFP+)
- 2x1GE WAN Portu (RJ45 Bakır)
- 2x10GE WAN Portu (SFP+)
- PTP
Pavotek, Türkiye’de yerli imkanlarla ağ cihazı tasarlama ve üretme kabiliyetine sahip sayılı şirketler arasında lider konumundadır.